Μορφολογία παραλλαγών θανάτου

Μια κριτική του video performance «Παραλλαγές Θανάτου»  της diy θεατρικής ομάδας του Adverb Zine , διασκευής του ομώνυμου  έργου του Jon Fosse. 

[Στα βιβλία μορφολογίας της μουσικής, η παραλλαγή αναφέρεται ως η πρακτική αναδιατύπωσης μιας βασικής ιδέας ή θεματικού μορφώματος με καίριες τροποποιήσεις κατά την άμεση επανάληψή της ή την επαναφορά του στο πλαίσιο οποιασδήποτε μουσικής μορφής.]

Θέμα

Από την αρχή γίνεται αντιληπτή η νεωτερικότητα της σκηνοθετικής προσέγγισης και η χρήση ποικίλων τεχνικων μέσων ενισχύει τον ήδη συμβολικό και άχρονο χαρακτήρα του έργου . Για παράδειγμα, δύο από τους χαρακτήρες του έργου, ο πατέρας και η μητέρα δεν υποδύονται από τον θίασο αλλά οι φράσεις τους προβάλλονται σε υπολογιστικά πλαίσια πίσω από τους ηθοποιούς και αποδίδονται ηχητικά ως παρασιτικοί θόρυβοι. Οι άλλοι δύο χαρακτήρες αλληλεπιδρούν επί σκηνής: η κόρη , που περισσότερο από κόρη των γονιών της είναι κόρη των σκέψεών της, αναζητά κάτι από τη ζωή και την αγάπη μέσα από το σκοτάδι, και ο φίλος στα μαύρα, όσο πετυχημένα συμπυκνώνει το σκοτάδι, άλλο τόσο εντυπωσιακά κινείται στον χώρο.

Αχταρμάς και η μοναξιά και ο έρωτας και ο θάνατος γαμώ το κέρατό μου! Με αυτές τις σκέψεις, όταν η οθόνη έγινε γκρι από τους συρμούς ενός μετρό (όχι της Θεσσαλονίκης), η προσοχή μου μεταπήδησε από την ερμηνεία του θιάσου σε όσα έχει να πει ο Jon Fosse.

H γραφή του είναι σύγχρονη και ο ρυθμός των διαλόγων του ταχύς. Συντάσσει εκφράσεις που όταν ξεκινάνε δεν ολοκληρώνονται πάντα∙ οριακά αλληλοκαλύπτονται όπως οι συνομιλίες στο τσατ. Όπως κάποιος σε σκουντάει στον ώμο για να τον προσέξεις, ο επαναληπτικός του λόγος σε αναγκάζει να δεις την ιστορία που εξελίσσεται μπροστά σου ακόμη κι αν είναι δυσάρεστη. Βλέπεις την κόρη και τον φίλο, όλα όσα οι γονείς της κόρης δεν βλέπουν ακόμη και μετά τον θάνατό της.

Παραλλαγή 

γύρισες/πώς ήταν ?

Εμ/ ήταν diy

Αυτό το λες θετικά?/ καλό diy ή ό,τι να ‘ναι?

Όχι όχι/ το ωραιο diy (?)/Ηταν ωραίο

Ωραία

Ομολογουμένως, ακόμη κι αν ο θάνατος δεν είναι η αγαπημένη μου θεματική για Σαββατιάτικη έξοδο, όλο το project είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Η διασκευή και η σκηνοθεσία, τα οπτικοακουστικά μέσα, το ταλέντο του θιάσου και όσων συνέβαλαν σε αυτό το project κατάφεραν να του προσδώσουν αισθητική αξία και όχι μόνο. 

Σε ένα άρθρο του 2000, στο γερμανικό περιοδικό Theater Heute, η Dorothee von Hammerstein παραθέτει μία δήλωση του Fosse: «Αγαπώ τους χαρακτήρες μου αν και καμιά φορά είναι ανόητοι». Ως θεατής, δεν μπορούσα παρά να λυπηθώ για τον χαρακτηρα της κόρης γιατί δεν είχε την ελευθερία να δημιουργήσει μια δική της παραλλαγή. Στρέφεται στον βυθό της θάλασσας αντί να γράφει γι’ αυτόν ή να βιντεοσκοπεί συρμούς μετρό ή diy παραστάσεις βασισμένες σε κείμενα Νορβηγών θεατρικών συγγραφέων. Βρίσκω, λοιπόν, την αγάπη του νομπελίστα προς τους χαρακτήρες του λιγάκι προβληματική αν δεν τους επιτρέπει να παραλλάσσουν τα θέματα που όρισε γι’ αυτούς. Προτιμώ να βλέπω τους ανθρώπους κύριους των μορφολογικών τεχνασμάτων που εναλλάσσουν σε κάθε παραλλαγή της ζωής τους. Με γνώμονα αυτό, οποιαδήποτε μονόπλευρη κριτική του video performance, θα ήταν ανούσια όταν το project κατάφερε να παραλλάξει για λίγο τα προκάτ, τα απογεύματα όσων το παρακολούθησαν και τις μέρες όσων το έφτιαξαν κατευθύνοντάς τους περισσότερο προς τη ζωή παρά τη θάλασσα του Fosse. 

[Για να τιμήσω τα λεφτά των μαθημάτων μορφολογίας, αφήνω εδώ και μία πρόταση ακρόασης: J.S.Bach, Goldberg Variations,BWV 988 - Andreas Staier (harpsichord). Την Variatio 21.]

το artwork είναι παραλλαγή από την Σοφία Σεμελίδου της αφίσας του performance από τον Στέφανο Αντωνιάδη